[b]I N F O R M A C I J A
o obavljenoj žetvi strnih žitarica i ubiranju roda krompira i pripremama za jesenju sjetvu na području opštine Rogatica u 2009. godini [/b]
Rogatica, novembra 2009.godine
Programom rada Skupštine opštine Rogatica za 2009. godinu predviđeno je informisanje Skupštine o obavljenoj žetvi strnih žitarica, ubiranju roda krompira i o pripremama za jesenju sjetvu, na području opštine Rogatica. Cilj izrade ove informacije jeste sagledavanje stanja i problematike o obavljenoj žetvi strnih žitarica, ubiranju roda krompira, kao i o pripremama za jesenju sjetvu, na području opštine Rogatica, u tekućoj godini.
Pri izradi informacije korišteni su podaci prikupljeni od nosioca poljoprivredne proizvodnje, podaci sa kojima raspolaže nadležno odjeljenje, prikupljeni podaci i saznanja na terenu, kao i podaci na osnovu izvršene procjene.
Informacija obuhvata obavljenu žetvu strnih žitarica na površinama pod ozimim žitaricama (jesenja sjetva 2008. godine) i pod jarim žitaricama (proljetna sjetva 2009. godine), zatim ubiranje roda krompira tekuće godine, ostvarene prinose, kao i pripreme za jesenju sjetvu u tekućoj godini.
Žetva strnih žitarica
Žetva strnih žitarica, u ovoj godini, obavljena je u agroroku i uglavnom uz povoljne vremenske prilike, što je pogodovalo lakšem postizanju potrebne vlažnosti i kvaliteta zrna za skladištenje roda ostvarenog prinosa. Kampanja žetve trajala je u periodu od druge dekade mjeseca jula pa do početka mjeseca oktobra. U obavljanju žetve učestvovalo je 10 kombajna, čiji su vlasnici na vrijeme izvršili sve pripreme i spremno dočekali početak kampanje. Cijena usluga je bila 300,00 KM po hektaru. Žetvene površine prema vlasništvu, kulturama, površinama i sa ostvarenim prinosima iskazane su u sljedećoj tabeli:
Ukupne žetvene površine u tekućoj godini su 168,0 ha, sa kojih je ukupno ubrano 527,o t roda strnih žitariuca. U strukturi žitnih polja najveće učešće imala su polja pod pšenicom, čija je površina 88,5 ha ili 52,7% od ukupne površine, zatim polja pod kulturom zobi čija je površina 38,5 ha ili 22,9%, pa polja pod ječmom površine 20,0 ha ili 11,9%, nakon čega slijede površine polja od 15,0 ha ili 8,9% pod kulturom tritikale i polja površine od 6,0 ha ili 3,6% pod kulturom raži. Ostvareni prinosi su različiti prema kulturama, parcelama a i prema proizvođačima. Ukupan rod od 12,5 t, kao i prosječno ostvareni prinosi pšenice na parcelama “Agrokombinat” a.d. od 0,7 t/ha su veoma niski. Uzgajana je jara pšenica, čija je žetva zbog kašnjenja vegetacije obavljena tek u mjesecu septembru i dala totalno loš rod. Ostvareni prinosi zobi od 3,1 t/ha su dosta dobri. “Agros” d.o.o. na površini od 6,0 ha proizvelo je 17,5 t ukupnog roda pšenice, sa prosječno ostvarenim prinosom od 2,9 t/ha, što čini rezultate ispod prosjeka. Ovaj subjekat proizveo je 6,0 t zobi na površini od 2,0 ha, odnosno ostvario dobre prosječne prinose od 3,0 t/ha. Ostvareni prinosi, kao i kvalitet zrna, na parcelama porodičnih poljoprivredih gazdinstava veoma su šaroliki kod svih žitarica, na što je uticalo više faktora, a iskazani rezultati o prosječno ostvarenim prinosima dobiveni su procjenom. Prema podacima prosječno ostvareni prinos kod pšenice je 4,0 t/ha, što je dosta dobar rod, kod raži i tritikalea je 4,2 t/ha i takođe dosta dobar rod, kod ječma prosječno ostvareni prinos je 2,8 t/ha i predstavlja zadovoljavajuće rezultate i kod zobi 2,0 t/ha što je nešto lošije u odnosu na moguću visinu prinosa.
Ubiranje roda krompira
Područje opštine Rogatica, prema prirodnim uslovima, odnosno prema zemljištu i klimatskim prilikama i na osnovu istraživanja pogodnosti područja, odreñeno je za proizvodnju sjemenskog krompira, prije pedeset godina, zbog čega ova proizvodnja ima poseban značaj. Proizvodnja sjemenskog krompira predstavlja specijalizovanu proizvodnju na gazdinstvima, koja su obezbijeñena stručnim kadrom, odgovarajućom opremom i savremenim skladištem za čuvanje krtola krompira, tj. sjemenskog materijala do proljetne isporuke. Ova proizvodnja sastoji se iz dva osnovna segmenta i to: proizvodnja izvornog elitnog materijala (“E”), koja se obavlja u specijalizovanim naučnim ustanovama (u Evropskim zemljama sa razvijenom proizvodnjom sjemenskog krompira – Holandiji) i proizvodnja sjemena u tri stepena (generacije) razmnožavanja, tj. original reprodukcija (“O”), sjeme prve sortne reprodukcije (“I SR”) i sjeme druge sortne reprodukcije (“II SR”), koja je zastupljena na području opštine. U tekućoj godini proizvodnjom krompira bavili su se: proizvoñači registrovani za proizvodnju sjemena visokorodnih sorata krompira – pravna lica, zatim porodična
poljoprivredna gazdinstva (registrovana i neregistrovana) i ostala domaćinstva – fizička lica.
U registrovane proizvoñače sjemena krompira ubrajaju se: «Agrokombinat» a.d. Rogatica, Udruženje poljoprivrednih proizvoñača «Solanum produkt» Rogatica, «Agros» d.o.o.
Rogatica i Opšta zemljoradnička zadruga «Radava» Rogatica. Poljoprivredni institut Republike Srpske Banja Luka, kao ovlaštena institucija, vrši stručnu kontrolu sjemenske
proizvodnje, nakon čega izdaje dokumentaciju o priznavanju te proizvodnje. Merkantilni krompir, odnosno krompira za ishranu stanovništva proizvode porodična poljoprivredna gazdinstva i ostala domaćinstva. Činjenica je da se posljednjih godina, zbog
mogućnosti i pogodnostin, odnosno za brdsko8planinsko područje najrentabilnije proizvodnje, povećava uzgoj ovog usjeva, na području opštine. Prema dobivenim podacima od nosioca poljoprivredne proizvodnje 8 pravnih lica i izvršene procjene od strane ovog Odjeljenja, kao nadležnog organa, za ostale proizvoñače proizvodni rezultati krompira prikazani su u narednoj tabeli:
Sveukupan rod krompira je 5.217,0 t, ostvaren sa sjetvenih površina od 269,8 ha, što predstavlja do sada najveću ostvarenu proizvodnju.
Prema iskazanim podacima proizvoñači sjemena krompira ostvarili su različite ukupne prosječne prinose. Ukupna sjemenska proizvodnja u ovoj godini je u količini od 1.657,0 t ili 31,8% sveukupne proizvodnje krompira, sa površine od 69,8 ha ili 25,9% sveukupnih sjetvenih površina, odnosna sa porosječno ostvarenim prinosima od 23,7 t/ha. Od ukupne proizvodnje prema kalibraži 8 krupnoći krtola 20,0% ili 331,0 t čini krompir koji će se uptrijebiti kao merkantilni, odnosno za jelo, dok će 80,0% ili 1.326,0 t , nakon dorade, biti upotrijebljeno za daljnu reprodukciju. Ovom količinom sjemena moguće je zasaditi 530,0 ha
zemljišnih površina, u naredoj godini.
Akcionarsko društvo “Agrokombinat” ostvarilo je najveći ukupan rod od 566,0 t ili 34,1% od ukupne sjemenske proizvodnje, sa površine od 29,4 ha ili 42,1% ukupne sjetvene površine pod sjemenskim krompirom, sa najmanjim prosječnim prinosom po hektaru, u količini od 19,2 t/ha. Ovaj subjekat ima najdužu tradiciju u proizvodnji sjemena krompira. Kampanja berbe krompira obavljena je za 12 radnih dana, bez prekida, uz pogodne vremenske prilike, u peroidu od 22. septembra do 02. oktobra. Tokom berbe, na parcelama je vršeno ručno izdvajanje krupnih plodova 8 merkantilnog krompira namijenjenog za jelo, tako
dobivena količina od 27,0 t i sve uskladišteno. Do momenta pisanja ove informacije, prema dobivenim podacima, krompir se nalazi na zalihi zbog problema u plasmanu. Udruženje poljoprivrednih proizvoñača «Solanum produkt» je kampanju berbe krompira obavilo u periodu od 23. septembra do 07. oktobra i ubralo 432,0 t roda krompira, što je 26,1% od ukupne sjemenske proizvodnje, sa površina od 18,0 ha ili 25,8% sjetvene površine pod sjemenskim krompirom. Prosječno ostvareni prinos je 24,0 t/ha, što predstavlja
dosta dobre rezultate. Agros» d.o.o. je na svojim i zakupljenim parcelama ostvarilo proizvodnju u količini od 480,0 t ili 29,0% proizvodnje sjemenskog krompira, sa sjetvene površine od 14,0 ha ili 20,1%. Ostvareni prinosi od 34,3 t/ha predstavljaju nadprosječne rezultate. Berba je trajala u periodu od 22. septembra do 02. oktobra. Izdvajanjem merkantilnog krompira na parcelama dobivena je količina od 95,0 t, što je zbog nemogućnosti plasmana na tržištu sve uskladišteno.
Opšta zemljoradnička zadruga «Radava» sa zakupljenih površina od 8,4 ha ubrala je 179,0 t roda krompira namijenjenog za sjeme ili 10,8% od ukupne proizvodnje sjemena.
Prosječno ostvareni prinos je 21,3 t/ha. Kampanja berbe obavljena je u periodu od 09. septembra do 10. oktobra.
Porodična poljoprivredna gazdinstva i ostala domaćinstva, prema procjeni, u tekućoj godini proizveli su ukupno 3.560,0 t merkantilnog krompira, što čini 68,2% od sveukupne
proizvodnje krompira, na površinama od 200,0 ha ili 74,1% ukupne sjetvene površine. Prosječno ostvareni prinosi kod ovih proizvoñača su 17,8 t/ha. U ovoj kategoriji, već duži niz
godina, ističu se proizvoñači sa zastupljenom proizvodnjom na većim površinama, uglavnom na području Borika. Takozvani borički krompir prepoznatljiv je na tržištu. Uz dugogodišnju tradiciju i iskustvo u ovoj proizvodnji, sa primjenom svih agrotehničkih mjera, ovi proizvoñači ostvaruju nadprosječne prinose dobrog kvaliteta i zdravstvene ispravnosti krompira. Tako je, u tekućoj godini, 56 porodičnih poljoprivrednih gazdinstava zasnovalo proizvodnju na površinama od ukupno 80,0 ha, odnosno pojedinačno na površinama od 0,5 do 8,3 ha, sa prosječno ostvarenim prinosima od 25,0 t/ha, što čini ukupno ostvarenu proizvodnju
od 2.000,0 t. Ukupno ostvareni rod namijenjen je tržištu, bez poznatog kupca. Dosadašnji pristup i način razmišljanja proizvoñača, važno je proizvesti, mora se mijenjati kroz
rješavanje i mnogih drugih pitanja: zaštita robnog žiga, sertifikacija dostignutog kvaliteta, kvalitetnije pakovanje i udruživanje proizvoñača krompira.
Na 45. Regionalnoj poljoprivredoj izložbi Rogatica 2009., dodijeljene su novčane nagrade i posebna priznanja za 14 učesnika izlagača krompira sa zasnovanom proizvodnjom na 1,0 ha i većoj površini.
Jesenja sjetva
Ozime žitarice ( pšenica, raž i tritikale ), za pravilno korišćenje poljoprivrednog zemljišta, odnosno u plodoredu – plodosmjeni, imaju biotehnički i agrotehnički značaj. To
znači da parcele nakon ubiranja roda okopavina ( krompir, kukuruz i dr. ) treba zasijati pravim 8 strnim žitaricama ( kulture koji se ne okopavaju). Osim toga, poljoprivredna gazdinstva žitarice uzgajaju za vlastite potrebe koje su značajne u ishrani stoke, a i ljudi. Podaci o planiranim i ostvarenim sjetvenim površinama i vrstama žitarica dobiveni su
od nosioca proizvodnje, utvrñeni na osnovu prometovanih količina kvalitetnog 8 deklarisanog sjemena i procijenjeni na bazi saznanja sa terena , iskazani su u narednoj tabeli:
“Agros” d.o.o. planiralo je sjetvu ozime pšenice na površini od 4,0 ha ili 6,3% ukupne površine, za koje je obezbijeñena sjemenska pšenica i izvršene pripreme, odnosno obavljena osnovna i predsjetvena obrada zemljišta. Meñutim, zbog nepovoljnih vremenskih prilika za sjetvu u optimalnom agroroku (od 05. do 25. oktobra), pa i do sačinjavanja ove informacije, sjetva nije obavljena. Ukoliko u narednom periodu vrijeme bude išlo na ruku planirana sjetva će biti i obavljena. Prema iskazanim podacima porodična poljoprivredna gazdinstva obaviće jesenju sjetvu na površinama od 60,0 ha ili 93,7%. Strukturu sjetve čini pšenica na površinama od 50,0 ha i raž i tritikale na površinama od po 5,0 ha.
U okviru podsticajnih mjera Vlada Republike Srpske i nadležno ministarstvo za jesenju sjetvu obezbijedili su sjemensku pšenicu preko Direkcije za robne rezerve Republike Srpske. Pravo na ovu mjeru mogla su ostvariti samo registrovana poljoprivredna gazdinstva koja su planirala sjetvu na površini najmanje od 1,0 ha. Predviñena količina sjemena – sjetvena norma je 200,0 kg/ha, odnosno za potrebe Republike Srpske obezbijeñeno 5.000,0 t.
Obaveza korisnika po ovom osnovu je da, nakon žetve u idućoj godini, izvrše povrat Direkciji za robne rezerve, u koliučini od 2 kg merkantilne pšenice standardnog kvaliteta za svaki kiliogram preuzetog sjemena. Po dobivenim instrukcijama od strane nadležnog ministarstva ovo odjeljenje je, u ostavljenom veoma kratkom roku, prema mogućnostima, prikupilo podatke prema datim pisanim izjavama proizvoñača o planiranim sjetvenim površinama i količinama potrebnog sjemena. Prijavilo se 15 porodičnih poljoprivrednih gazdinstava, sa iskazanim potrebama za
sjemenom u količini od 3.780,0 kg ili planiranim površinama od 18,0 ha. Zbog kratkog vremenskog roka za obavještavanje i pribavljanja izjava, većina poljoprivrednih proizvoñača
nije mogla biti upoznata sa ovom podsticajnom mjerom. Naknadno je stiglo obavještenje od strane Ministarstva trgovine i turizma i Republičke direkcije za robne rezerve, da se sjemenska pšenica može preuzeti u Zvorniku, nakon čega su samo 2 korisnika to i prihvatila. Ostali korisnici odustali su od ostvarivanja tog prava smatrajući to nepovoljnim. Nepovoljni vremenski uslovi, sa skupim repromaterijalom i ostalim nepogodnostima, negativno su uticali
i na planiranje i ostvarenje jesenje sjetve u tekućoj godini, na području opštine. Iz tog razloga jesenja sjetva, do sada, obavljena je u manjem obimu u odnosu na prethodnu godinu i još uvijek nije u potpunosti završena. Većina porodičnih poljoprivrednih gazdinstava teškoće u ovom poslu prevazilaze sjetvom merkantilne pšenice iz vlastite proizvodnje.