بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحيِمِ
ČUVANJE RODBINSKIH VEZA– hutba 2. –
Braćo i sestre u islamu! Danas, 14. safera 1431. god. po H., 29. januara 2010. godine, u drugoj hutbi zaredom, uz Allahovu, subhanehu ve te’ala, pomoć govorim o temi Čuvanje rodbinskih veza.
Allah, subhanehu ve te’ala, u 90. ajetu Sure En-Nahl naređuje tri stvari i zabranjuje tri stvari:
إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِيتَاء ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
Allah vam naređuje pravdu, dobročinstvo i udjeljivanje rodbini, a zabranjuje razvrat, sve što je odvratno i nasilje; da pouku primite, On vas savjetuje.
Braćo i sestre, nakon naredbe pravde i dobročinstva u citiranom ajetu, Allah, subhanehu ve te’ala, nam naređuje dobročinstvo prema rodbini. Jesmo li mi uopće svjesni ove naredbe i da li smo od onih koji je primjenjuju u svojim životima?
Allah, subhanehu ve te’ala, u 26. ajetu Sure El-Isra’ jasno naređuje pomoć navodeći tri kategorije ljudi, a na prvom mjestu je rodbina:
وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلاَ تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا
Daj rođaku svome njegovo pravo, siromahu i putniku-namjerniku, ali ne rasipaj mnogo!
U našim imecima, braćo i sestre, pravo ima nekoliko kategorija koje Allah, subhanehu ve te’ala, spominje u 215. ajetu Sure El-Bekare:
…قُلْ مَا أَنفَقْتُم مِّنْ خَيْرٍ فَلِلْوَالِدَيْنِ وَالأَقْرَبِينَ وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا تَفْعَلُواْ مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ
…Reci: “Imetak koji dijelite pripada roditeljima, rođacima, siročadi, siromasima i putnicima- namjernicima, a za dobro koje učinite Allah sigurno zna!”
Po citiranim ajetima u našim imecima pravo imaju naši: roditelji, rođaci, jetimi, siromasi i putnici- namjernici i bit ćemo pitani na Sudnjem danu jesmo li prema njima ispunili naše obaveze.
Dobročinstvo prema rodbini u islamu nije svedeno samo na nivo međusobnog posjećivanja i uvažavanja, već je dobročinstvo prema njima i u materijalnom smislu u formi naredbe, što potvrđuju mnogi Kur’anski ajeti.
Treba napomenuti da rodbini po uzlaznoj i silaznoj liniji nije dozvoljeno davati zekat i sadekatu-l-fitr, jer smo ih po potrebi dužni i doživotno izdržavati, dok rodbini po po bočnoj liniji: braći, sestrama, njihovom potomstvu, amidžama, daidžama, tetkama i rodbini po tazbinskoj liniji, možemo i dužni smo, dati zekat i sadekatu-l-fitr ukoliko su siromašni ali ih pomoći i na druge načine.
Po našem hanefijskom mezhebu dužnost je izdržavati rodbinu i to izdržavaje se mjeri po mahremijjetu (zabrani stupanja u brak). Prema tome, dužnost je svakom imućnom muslimanu da izdržava rodbinu s kojom ne može i ne smije po islamu sklopiti brak, dok dalju rodbinu, s kojom može stupiti u brak, nije po islamu dužan izdržavati, ali je dužan paziti je i pomagati u granicama mogućnosti – kao i sve ostale muslimane i ljude općenito. Tako je, po našem mezhebu, dužnost (vadžib) svakom muslimanu izdržavati, pored uzlazne i silazne linije, i amidže, tetke i sestre, ali mu nije dužnost izdržavati amidžiće, tetiće i dalju robinu. Po ovom mišljenju se danas sudi u porodičnom zakonu u većini islamskih zemalja.
Kaže Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, u hadisu koji bilježi imam Buharija:
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «مَنْ أَحَبَّ أَنْ يَبْسُطَ لَهُ في رِزْقُهُ وَيَنْسَأُ لَهُ فِي أَثَرِهِ فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ» البخاري)
Prenosi Enes ibn Malik, radijallahu ‘anhu, da je Poslanik, sallalahu ‘alejhi ve sellem, rekao: “Ko želi da mu se poveća opskrba (rizk) i da mu ostane lijep spomen, neka čuva rodbinske veze!“
U drugoj predaji stoji:
عَنْ أَبِي بَكْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «مَا مِنْ ذَنْبٍ أَجْدَرُ أَنْ يُعَجِّلَ اللهُ لِصَاحِبِهِ بِالْعُقُوبَةِ فِي الدُّنْيَا مَعَ مَا يَدَّخِرُ لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْبَغْيِ وَقَطِيعَةِ الرَّحِمِ» (أبو داود)
Prenosi Ebu Bekr, radijalalhu ‘anhu, da je Poslanik, sallalahu ‘alejhi ve sellem, rekao: “Nema grijeha prečih da se zbog njih ubrza kazna na dunjaluku, pored onoga što ga čeka na ahiretu, od razvrata i kidanja rodbinskih veza.” (Ebu Davud)
Iskreni Allahovi, subhanehu ve te’ala, robovi su pažljivi prema svojoj rodbini i onda kada im rodbina ne uzvraća na isti ili sličan način, što potvrđuje sljedeća predaja:
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَجُلاً جَاءَ إِلىَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: “يَا رَسُولَ اللهِ، إِنَّ ليِ قَرَابَةً أَصِلُهُمْ وَيَقْطَعُونَ، وَأَحْسِنُ إِلَيْهِمْ وَيُسِيئُونَ إِلَيَّ، وََََأَحْلِمُ عَنْهُمْ وَيَجْهَلُونَ عَلَيَّز” فَقَالَ: “لَئِنْ كُنْتَ كَمَا قُلْتَ، فَكَأَنَّمَا تُسِفُّهُمُ الْمَلَّ (الرَّمَادُ الْحَارُّ)، وَلاَ يَزَالُ مَعَكَ مِنَ اللهِ ظَهِيرٌ عَلَيْهِمْ، مَا دُمْتَ عَلىَ ذَلِكَ” (مسلم)
Prenosi Ebu Hurejre, radijallahu ‘anhu, da je neki čovjek došao Poslaniku, sallallahu ‘alejhi ve sellem, i rekao: „Allahov Poslaniče, imam rodbine koju posjećujem, ali oni meni ne dolaze, ja se prema njima lijepo ophodim, a oni prema meni loše, ja sam prema njima blag, a oni su prema meni grubi…“ Reče (Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem): ‘Ako je tako kako kažeš, ti kao da im bacaš žeravicu. Uz tebe će biti Allahova pomoć, sve dok budeš tako radio!'” (Muslim)
U drugoj predaji stoji:
عَنْ أَبِي أَيُّوبٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: “إِنَّ أَفْضَلَ الصَّدَقَةِ الصَّدَقَةُ عَلَى ذِي الرَّحِمِ الْكَاشِحِ” (أحمد)
Prenosi Ebu Ejjub, radijallahu ‘anhu, da je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, rekao: “Najbolja sadaka je ona koja se da siromašnom neprijateljski orijentiranom rođaku!” (Ahmed)
Ebu Zerr, radijallahu ‘anhu, je rekao: “Muhammed, sallallahu ‘alejhi ve sellem, mi je oporučio da čuvam rodbinske veze, makar ih oni ne uzvraćali i da kažem istinu, makar bila gorka.” (Ahmed)
Kaže Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, u hadisu koji bilježi imam Ahmed:
عَنْ سَلْمَانِ بْنِ عَامِرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: “الصَّدَقّةُ عَلىَ الْمِسْكِينِ صَدَقَةٌ، وَهِيَ عَلىَ ذِي الرَّحِمِ اثْنَتَانِ: صَدَقَةٌ وَصِلَةٌ” ( أحمد)
Prenosi Selman bin Amir, radijallahu ‘anhu, da je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, rekao: “Sadaka siromahu je sadaka, a sadaka rođaku je dupla (sadaka): sadaka i čuvanje rodbinskih veza.” (Ahmed)
Braćo i sestre, rodbinske veze učvršćujemo: 1. dobročinstvom i materijalnim pomaganjem, kroz: sadaku, zekat i sadekatu-l-fitr te pozajmljivanjem novca ili drugih materijalnih dobara, ako za to imaju potrebu a mi mogućnost; 2. posjetama rodbine i njihovim pozivanjem u goste i lijepim ugošćavanjem; 3. interesiranjem za rodbinu i njihovo stanje barem telefonskim razgovorima, mailovima i slično; 4. prelaženjem preko grešaka koje učini rodbina; 5. pružanjem fizičke zaštite i otklanjanjem nevolja koje ih pritišću; 6. dovom koju iskreno upućujemo Allahu, subhanehu ve te’ala, za rodbinu. Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, je rekao da najbolja je dova onoga ko moli za svoga brata kada ovaj to ne zna, a dova za rodbinu ima još veću težinu. Zato se sjećajmo svoga dalekog i svoga bližeg rođaka kada završimo namaz, u posljednjoj trećini noći, petkom i u drugim prilikama!; 7. iskrenim selamom, grljenjem, rukovanjem i osmijehom kad god ih susretnemo, jer je osmijeh bratu muslimanu sadaka.
Braćo i sestre, čuvajmo rodbinske veze, izvršavajmo sve naše obaveze, natječimo se u dobru i pripremajmo se za Dan polaganja računa, kada će se gledati samo dobra djela!
Molim Allaha, dželle še’nuhu, da nam pomogne da sačuvamo svjetlo islama, da nas učini od onih koji slijede sunnet Poslanikov, sallallahu ‘alejhi ve sellem, da nas učini od onih koji čuvaju rodbinske veze, da nas sačuva iskušenja koja ne možemo podnijeti, da našu djecu i potomke učini radostima naših očiju i srca. Molim Ga i da nam bude milostiv na Sudnjem danu i u Džennetu nas počasti društvom poslanika, iskrenih, šehida i dobrih ljudi! Amin!
Sarajevo: 15. safer 1431. god. po H.
Hutba: Džamija “Kralj Fahd”
29. januar 2010. god. Nezim Halilović Muderris
وَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ!