بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحيِمِ
ČUVANJE RODBINSKIH VEZA– hutba 1. –
Braćo i sestre u islamu! Danas 07. safera 1431. god. po H., 22. januara 2010. godine, hutbu sam naslovio: Čuvanje robinskih veza.
Tema za koju sam se opredijelio zaslužuje posebnu pažnju, posebno ako se ima na umu da živimo u vremenu u kojem su rodbinske veze sve slabije, vremenu u kojem se rodbina sve manje poznaje i međusobno se ne pomaže, a što je islamska obaveza.
Islam je uspostavio principe na kojima se bazira komunikacija među ljudima, a posebno mjesto dao je rodbinskim vezama.
U islamu rodbinu sačinjavaju svi oni s kojima se ne može zasnovati bračna zajednica. Pored krvnog odnosa po uzlazno ili silaznoj liniji (otac, majka, djedovi, nene, sinovi, kćeri, unučad i njihovo potomstvo), postoji i krvno srodstvo po bočnoj liniji (braća, sestre i njihovo potomstvo, amidže, daidže i tetke). U rodbinu se ubraja i rodbina po mlijeku i neki članovi po tazbinskoj (ženidbenoj) vezi.
Kur’an koristi dva izraza za označavanje krvnog srodstva: a) erham i b) zu-l-kurba.
Brojni su kur’anski ajeti koji ukazuju na važnost rodbinskih veza i njihovo održavanje. Kur’an govori o rodbini uglavnom u formi imperativa, što će reći da je pravo rodbine zagarantirano Allahovom, subhanehu ve te’ala, naredbom i nije dobrovoljan čin.
Kur’an u tom pogledu daje sasvim jasne smjernice. Svim poslanicima i njihovim narodima bilo je naređivano da čuvaju rodbinske veze.
Allah, subhanehu ve te’ala, u 83. ajetu Sure El-Bekare navodi naredbu Benu Israilćanima o čuvanju rodbinskih veza:
وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا…
I kada smo od sinova Israilovih zavjet uzeli da ćete se jedino Allahu klanjati, i roditeljima, i rodbini (zi’lkurba), i siročadi, i siromasima dobročinstvo činiti, a ljudima lijepe riječi govoriti…
A u 1. ajetu Sure En-Nisa’, stoji:
…وَاتَّقُواْ اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا
…I Allaha se (ljudi) bojte – s imenom čijim jedni druge molite – i rodbinske veze (erham) ne kidajte, jer Allah, zaista, stalno nad vama bdi!
Naredba u citiranom ajetu upućena je svim ljudima, u svakom vremenu i prostoru i ona traje sve do Sudnjega dana.
Kaže Allah, subhanehu ve te’ala, u 36. ajetu Sure En-Nisa’:
وَاعْبُدُواْ اللَّهَ وَلاَ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالجَنبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لاَ يُحِبُّ مَن كَانَ مُخْتَالاً فَخُورًا
I Allahu se klanjajte i nikoga Njemu ravnim ne smatrajte, a roditeljima dobročinstvo činite, rodbini, siročadi (zi-l-kurba), siromasima, komšijama bližnjim i komšijama daljnjim, drugovima, putnicima-namjernicima, i onima koji su u posjedu vašem! Allah, zaista, ne voli one koji se ohole i hvališu!
Nakon ibadeta Allahu, subhanehu ve te’ala, i nakon dobročinstva prema roditeljima, slijedi dobročinstvo prema rodbini i ostalim kategorijama koje Kur’an spominje u citiranom ajetu. Ovo je prioritet u činjenju dobra koji je časni Kur’an uspostavio.
Kaže Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, u kudsi-hadisu:
عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: “أَنَا الرَّحْمَنُ ، وَأَنَا خَلَقْتُ الرَّحِمَ ، وَشَقَقْتُ لَهَا مِنْ اِسْمِي ، فَمَنْ وَصَلَهَا وَصَلْتُهُ , وَمَنْ قَطَعَهَا قَطَعْتُهُ” (الترمذي)
Prenosi Abdurrahman ibn Avf, radijallahu ‘anuhu, da je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, rekao: „Rekao je Allah, azze ve dželle, (u kudsi-hadisu): „Ja sam Milostivi, Ja sam stvorio rodbinske veze i izveo sam ih iz ovog Mog imena, pa ko ih održava i Ja ću s njim veze održavati, a ko ih prekida i ja ću s Njim prekinuti.“ (Tirmizija)
U drugoj predaji stoji:
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عّنْهَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: “الرَّحِمُ مُعَلَّقَةٌ بِالْعَرْشِ ، تَقُولُ: مَنْ وَصَلَنِي وَصَلَهُ اللهُ ، وَمَنْ قَطَعَنِي قَطَعَهُ اللهُ” (البخاري)
Prenosi Aiša, radijallahu ‘anha, da je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, rekao: “Rodbinska veza visi o ‘Aršu i viče: ‘Ko mene povezuje, Allah njega povezao, a ko mene kida, Allah njega prekinuo!'” (Buharija)
Iz ovih časnih riječi jasno saznajemo da rodbina i održavanje rodbinskih veza zauzima visoko mjesto u islamu, pa je održavanje rodbinskih veza izjednačeno s održavanjem veze s Uzvišenim Allahom, dok je njihovo prekidanje izjednačeno s prekidanjem veze s Njime, subhanehu ve te’ala.
Prema tome, paziti i odražavati rodbinske veze znači približavanje okrilju Allahove, subhanehu ve te’ala, milosti. Navedene riječi su obavezujuće za svakog muslimana i muslimanku, koji žele Allahovo, subhanehu ve te’ala, zadovoljstvo i kroz čuvanje rodbinskih veza.
Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, u hadisu koji bilježi imam Buharija, podučava jednog od ashaba, kako da se približi Džennetu i udalji od Džehennema:
عَنْ أَبِي أَيُّوبٍ الْأَنْصَارِيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنْ خَالِدَ بْنِ زَيْدٍ أَنَّ رَجُلًا جَاءَ إَلىَ النَّبِيِّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَكاَنَ أَصْحَابُهُ حَوْلَهُ، ثُمَّ شَقَّ الصُّفُوفَ إِلَيْهِ ثُمَّ قَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ أَخْبِرْنِي بِعَمَلٍ يُدْخِلُنِي الْجَنَّةَ، فَقَالَ: تَعْبُدُ اللهَ لاَ تُشْرِكُ بِهِ شَيْئًا، وَتُقِيمُ الصَّلاَةَ، وَتُؤْتيِ الزَّكاَةَ، وَتَصِلُ الرَّحِمَ” (البخاري)
Prenosi Ebu Ejjub El-Ensari, radijallahu ‘anhu, od Halida bin Zejda da je neki čovjek došao došao Poslaniku, sallallahu ‘alejhi ve sellem, dok su ashabi bili oko njega. Prošao je safove i došao do njega, pa je rekao: “Allahov Poslaniče, uputi me na djelo koje će me približiti Džennetu, a udaljiti od Džehennema!” Reče: “Obožavaj isključivo Allaha i ne pripisuj Mu druga, obavljaj redovno namaz, daji zekat i pazi rodbinu!” (Buharija)
U hadisu koji bilježi imam Buharija stoji:
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «إِنَّ اللهَ خَلَقَ الْخَلْقَ حَتَّى إِذَا فَرَغَ مِنْ خَلْقِهِ قَالَتِ الرَّحِمُ: “هَذَا مَقَامُ الْعَائِذِ بِكَ مِنَ الْقَطِيعَةِ؟” قَالَ: “نَعَمْ. أَمَّا تَرْضِينَ أَنْ أَصِلَ مَنْ وَصَلَكَ وَاَقْطَعُ مَنْ قَطَعَك؟”َ قَالَت:ْ “بَلَى يَا رَبِّ.” قَالَ: “فَهُوَ لَكَ” (البخاري)
Prenosi Ebu Hurejre, radijallahu ‘anhu, da je Poslanik, sallallahu ‘alejhi ve sellem, rekao: “Uzvišeni Allah je stvorio stvorenja, a kada je završio, ustala je rodbinska veza i rekla: ‘Ustala sam tražeći od Tebe zaštitu od kidanja rodbinskih veza.’ Uzvišeni Allah joj reče: ‘Hoćeš li biti zadovoljna ako budem čuvao i pazio onoga ko tebe bude čuvao i pazio, a odbacim onoga ko tebe ne pazi i ne održava?’ Rekla je: ‘Da, bit ću zadovoljna, Gospodaru moj’. Reče: ‘To tebi pripada!'” (Buharija)
Braćo i sestre, čuvajmo rodbinske veze, izvršavajmo sve naše obaveze, natječimo se u dobru i pripremajmo se za Dan polaganja računa, kada će se gledati samo dobra djela!
Molim Allaha, dželle še’nuhu, da nam pomogne da sačuvamo svjetlo islama, da nas učini od onih koji slijede sunnet Poslanikov, sallallahu ‘alejhi ve sellem, da nas učini od onih koji čuvaju rodbinske veze, da nas sačuva iskušenja koja ne možemo podnijeti, da našu djecu i potomke učini radostima naših očiju i srca, da nam bude milostiv na Sudnjem danu i u Džennetu nas počasti društvom poslanika, iskrenih, šehida i dobrih ljudi! Amin!
Sarajevo: 07. safer 1431. god. po H.
Hutba: Džamija “Kralj Fahd”
22. januar 2010.god. Nezim Halilović Muderris
وَ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ!